Fauna Bieszczadów
Na terenie Bieszczad występuje około 230 gatunków kręgowców. Wśród nich ciekawą grupą są duże drapieżne ptaki i ssaki, które wraz z zespołami leśnymi tworzą naturalne biocenozy puszczańskie – jedne z ostatnich w Europie.
Ciekawsze, spośród 200 gatunków występujących tu gatunków ptaków, to:
Puchacz (Bubo bubo)
Wielkolud wśród sów. Należący do rodziny puszczykowatych, jest największym przedstawicielem sów w Europie. Rozpiętość skrzydeł puchacza może sięgać 170 cm. Długość ciała to około 65-75 cm. Samica jest znacznie większa od samca.
Puchacze są samotnikami i zaciekle bronią swojego rewiru (który może mieć do 80km2) przed innymi drapieżnikami, takimi jak myszołowy czy pustułki. Puchacz jest zwierzęciem nocnym. Dzień przesypia w ukryciu, w koronach drzew, gęstych krzewach, lub na osłoniętej półce skalnej. Widziane w ciągu dnia - najprawdopodobniej zostały obudzone przez przelatujące, hałasujące ptaki. Puchacz wyrusza na łowy tuż po zachodzie słońca. Ze względu na duże rozmiary ciała, a także umiejętności przystosowania się do różnych warunków środowiska, ma bardzo bogaty jadłospis (prawdopodobnie najbogatszy wśród wszystkich ptaków drapieżnych). Jeśli istnieje możliwość wykorzystania nowego źródła pokarmu, potrafi zmienić sposób polowania.
Obliczono, że na całym obszarze występowania poluje na 110 gatunków ssaków i 140 gatunków ptaków. Jego łupem padają duże ptaki (bażanty, pustułki, wrony), rzadziej zjada żaby, węże, ryby, skorupiaki, czy owady. Puchacz potrafi złowić zdobycz równie dużą jako on sam. W jego gnieździe znajdywano zwierzęta ważące nawet do 3kg. Ma znakomity wzrok i słuch, a dość wąskie pole widzenia rekompensuje sobie umiejętnością obrócenia głowy o pawie 360 stopni.
Ptak ten jest gatunkiem chronionym.
________________________________________
Puszczyk uralski (Strix uralensis)
Drugi przedstawiciel rodziny sów. Osiąga mniej okazałe wymiary ciała - długość ok. 50-60 cm, rozpiętość skrzydeł do 135 cm. Tak samo jak puchacz jest zwierzęciem osiadłym i tworzy związki monogamiczne. Puszczyk jest aktywny zarówno w dzień jak i w nocy.
Poluje zwykle z zasadzki, niekiedy obserwowano również polowanie w locie - uderzeniami skrzydeł ptak ten wypłaszał inne z krzewu, na którym nocowały, a następnie chwytał swoje ofiary. Pożywieniem puszczyków są leśne gryzonie (głównie norniki, karczowniki i ryjówki), a także drobne oraz średnie ptaki. Zdarza się, że poluje na inne, mniejsze sowy: puszczyki i uszatki. W latach, kiedy liczebność gryzoni jest mniejsza, łowi również płazy, a nawet większe chrząszcze.
Drugi człon łacińskiej nazwy gatunkowej uralensis pochodzi stąd, iż osobnik schwytany i opisywany jako pierwszy pochodził właśnie z Uralu.
________________________________________
Orlik grubodzioby (Aquila clanga)
To duży, wędrowny ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych. W Polsce jest skrajnie nielicznym ptakiem lęgowym (15-20 par). Osiąga wymiary 65cm długości ciała, 160cm rozpiętości skrzydeł, waży 1,2 - 1,6 kg. Obie płcie ubarwione są jednakowo – jednolicie, brązowo z wierzchu. Od spodu pokrywy skrzydeł są ciemniejsze niż lotki. Skrzydła są długie i szerokie, w locie lotki rozczapierzone.
Orliki odżywiają się padliną, polują także na ssaki, gady i płazy Zamieszkuje bagna i jeziora otoczone lasami. Gniazda zakładają na drzewach liściastych, rzadziej na iglastych. Ptak ten objęty jest ścisłą ochroną gatunkową, a wokół ich gniazd obowiązuje strefa ochronna.
________________________________________
Orlik krzykliwy (Aquila pomarina)
to inny gatunek z rodziny jastrzębiowatych. Jest nieco mniejszy od orlika grubodziobego. Żywi się drobnymi kręgowcami (głównie płazami i gadami). Zajmuje zwarte, stare i rozległe lasy (przeważnie mieszane), w pobliżu pól uprawnych, łąk i pastwisk, na obszarach obfitujących w tereny podmokłe i jeziora. W Polsce gatunek ten był dawniej pospolity i liczny, obecnie bardzo nielicznie lęgowy (populację szacuje się na 1700-1900 par).
Jest ptakiem chronionym, pod ochroną są także jego stanowiska.
________________________________________
Orzeł przedni (Aquila chrysaetos)
Nazywany jest królem ptaków. Osiąga wymiary 75-88cm i 190-230 cm rozpiętości skrzydeł przy wadze wahającej się od 3 - 6 kg. Żyje samotnie, lub w parach, buduje gniazdo na półce skalnej lub dużym drzewie. Wybudowane gniazdo jest ulepszane każdego roku i może osiągać znaczne rozmiary (nawet do 3,5 metra wysokości). Na danym terenie para orłów może posiadać kilka gniazd i korzystać co roku z innego.
Orzeł przedni żywi się głównie małymi ssakami. Nie gardzi też padliną większych ssaków (np. jeleni). Do innych zdobyczy należą małe lisy, norki, gronostaje, małe ptaki, węże i jaszczurki. Ten ogromny ptak może latać z prędkością 150 km na godzinę.
________________________________________
Do najbardziej znanych i lubianych przedstawicieli bieszczadzkiej fauny nalezą duże ssaki takie jak:
Ryś (lynx lynx)
Jest symbolem Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Niegdyś był licznym mieszkańcem lasów całej Europy i Syberii. Jego naturalne tereny występowania ograniczył m.in. wyrąb terenów leśnych. Dziś populację rysia w Polsce ocenia się na około 100 sztuk (według innych źródeł 200 sztuk). Ryś jest typowym kotem drapieżnym, prowadzi samotniczy tryb życia. Poluje w dzień i o zmroku (a w czasie upałów nocą) na sarny, zające, króliki, lisy, młode łosie i ptactwo.
Ma bardzo dobry węch, dobrze pływa i znakomicie wspina się po drzewach. Potrafi skoczyć z miejsca na wysokość 2m. Ma także świetny wzrok. Naukowa nazwa rysia "lynx" pochodzi od greckiego słowa lyngx, lub lenkos, co oznacza "świecący" a odnosi się właśnie do bystrego wzroku tego zwierzęcia.
Ryś jest zwierzęciem bardzo skrytym i rzadko zdobywa się na opuszczenie lasu, w którym poluje. Zamieszkuje terytorium, którego wielkość zależy głównie od liczby potencjalnych zdobyczy. Samce mogą zajmować rewiry o powierzchni 50 do nawet 100 km² (jeśli brakuje pożywienia). Samice zajmują o wiele mniejsze terytoria.
________________________________________
Żbik (Felis silvestris)
Osiąga około 46 – 90 cm długości ciała i wagę od 3,5 – 18 kg. Samice są o wiele lżejsze niż samce. Prowadzi jeszcze bardziej skryty tryb życia niż ryś i niewiele wiadomo o tym zwierzęciu. Jest gatunkiem bardzo rzadkim, w dodatku nieliczne osobniki, które przeżyły tępienie przez myśliwych i leśników w XIX wieku krzyżowały się ze zdziczałymi kotami domowymi.
Żbiki prowadzą z reguły samotniczy tryb życia i zaciekle bronią swojego rewiru. Są aktywne w nocy. W okresie, gdy nie brak potencjalnych zdobyczy łączą się w stada. Głównym ich pożywieniem są norniki i inne małe gryzonie. Jednym z nielicznych naturalnych wrogów żbika jest ryś.
________________________________________
Wilk (Canis lupus)
Największy dziko żyjący przedstawiciel rodziny psowatych. Długość ciała (wraz z głową) dochodzi do 160 cm. Jest gatunkiem terytorialnym i potrzebuje dużych przestrzeni. Potrafi pokonywać duże dystanse, nawet do kilkudziesięciu kilometrów dziennie.
Wilki żyją w stadach liczących około 20 osobników, mają ściśle określoną hierarchię, oraz rozwinięty system komunikowania się przy pomocy mowy ciała i wydawanych odgłosów. Żywią się drobnymi zwierzętami, a jeśli stado jest duże, wspólnie polują także na większe ssaki. Dawniej wilki były bardzo powszechnym gatunkiem, niestety ekspansja człowieka wpłynęła na ograniczenie ich populacji. Obecnie w większości państw gatunek objęty jest ochroną. W Bieszczadach zorganizowano największy w Europie rezerwat wilków.
________________________________________
Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos)
Dorosły niedźwiedź może osiągać wymiary 120-250 cm długości ciała i 125 cm wysokości. Masa wyrośniętego samca może przekraczać 400 kg. Ssak ten dobrze pływa i nieźle wspina się po drzewach. Świetny węch i słuch rekompensują mu niezbyt dobry wzrok. Choć zaliczany jest do rzędu drapieżnych, w zasadzie jest wszystkożerny. Jada jagody, grzyby, żołędzie, miód, owady, ryby, żaby, jaja ptasie, poluje też na ssaki. Poza okresem godowym niedźwiedzie prowadzą samotniczy tryb życia. Każdego roku zapadają w sen zimowy, z którego od czasu do czasu mogą się budzić podczas zimy.
________________________________________
Żubr (Bison bonasus)
Jest największym dzikim ssakiem Europy. Długość ciała wraz z głową wynosi 240-350 cm, wysokość w kłębie około 190 cm. Masa ciała dorosłego samca może przekraczać 900kg.
Żywi się roślinami zielnymi (trawami i turzycami) oraz gałązkami i korą drzew i krzewów. Samice żyją w stadach liczących około 20 osobników, zaś samce samotnie (łączą się w niewielkie grupy i dołączają do samic tylko w porze godowej). Żubry chętnie czochrają się o pnie drzew. Populacja żubra introdukowana na teren Bieszczad w latach 1963-66 wywodzi się od żubrów zamieszkujących puszczę białowieską i liczy około 40 sztuk.
________________________________________
Jeleń szlachetny (cervus elaphus) odmiana karpacka.
Jeleń karpacki jest odmianą jelenia szlachetnego. Cechuje go silniejsza budowa, ma nieco dłuższą głowę i często garbatą część nosową. Suknia jelenia karpackiego w lecie jest popielato-ceglasta, w zimie popielato-czarna. Jego poroże jest znacznie mocniejsze niż nizinnego. Samiec-byk może ważyć znacznie ponad 200 kg. Łanie są o wiele mniejsze.
Jelenie żerują wczesnym rankiem i o zmierzchu. Jedzą trawę, młode liście, korę i gałązki drzew a także grzyby, żołędzie i buczynę. Samce mają poroże zwane wieńcem, które zrzucają pod koniec każdej zimy (na wiosnę odrasta nowe). Samce żyją w oddzielnych grupach i tylko w okresie rui łączą się z samicami. Rykowisko-jelenie gody odbywa się na początku jesieni (wrzesień-październik), po nim samce odłączają się od grupy.
________________________________________
Spośród innych przedstawicieli ssaków występujących w Bieszczadach nie należy zapomnieć o licznie występujących tu dzikach, lisach, borsukach i wydrach.
Na tych terenach można też spotkać wszystkie gatunki polskich gadów z wyjątkiem żółwia błotnego. Największą rzadkością jest wąż Eskulapa.
Autor: Chocolade