Geografia Bieszczad
Pasma górskie Bieszczad zajmują południowo-wschodni kraniec Polski, na pograniczu z Ukrainą i Słowacją. Są one częścią wielkiego łuku Karpat, ciągnącego się na przestrzeni 1300 km od Bratysławy do Żelaznej Bramy nad Dunajem. Karpaty należą do tzw. systemu alpejskiego, który w Europie obejmuje młode łańcuchy górskie, od Gór Betyckich po Bałkany. Łuk karpacki dzieli się na Karpaty Zachodnie, Wschodnie i Południowe.
Zachodnią granicę Karpat Wschodnich wyznaczają doliny Osławy i Osławicy, Przełęcz Łupkowska i dolina Laborca; wschodnią - rzeka San, Przełęcz Użocka i dolina rzeki Uż. Granica północna bywa na terenie Polski przeprowadzana rozmaicie. Granica geofizyczna poprowadzona jest północnymi stokami Otrytu, Korbami i Chryszczatej (chociaż czasami Otryt wliczany jest do Gór Sanocko-Turczańskich).
Podział geomorfologiczny wyróżnia:
- Bieszczady Południowe (lub Wysokie) na południe od Sanu,
- Bieszczady Środkowe (lub Niskie) między Sanem a linią kolejową Zagórz - Ustrzycki Dolne (oraz Wyżynę Wańkowej, czyli północną część Gór Sanocko-Turczańskich).
W rozumieniu turystycznym Bieszczady to góry znajdujące się na południe od linii kolejowej, przy czym północną część tak rozumianych Bieszczad nazywa się Przedgórzem Bieszczadzkim.
W obrębie Karpat Wschodnich wyróżnić można dwa podłużne pasy, tzw. makroregiony: Beskidy Lesiste i Beskidy Połonińskie. W skład Beskidów Lesistych wchodzą m.in. Góry Sanocko - Turczańskie między dolinami środkowego Sanu i Stryja oraz położone na południe od nich Bieszczady, rozciągające się od Przeł. Łupkowskiej po Przełęcz. Wyszkowską
Przełęcze w głównym grzbiecie Karpat dzielą Bieszczady na Zachodnie (od Przeł. Łupkowskiej do Użockiej (najwyższy szczyt Tarnica, 1346 m), Środkowe od Przeł. Użockiej do Tucholskiej ( najwyższy szczyt Pikuj, 1405 m) oraz Wschodnie - od Przełęczy Tucholskiej do Wyszkowskiej ( najwyższy szczyt Czarna Repa, 1288 m).
W obecnych granicach Polski znajdują się zatem tylko Bieszczady Zachodnie i zachodnia część Gór Sanocko - Turczańskich. Granicę między nimi przeprowadza się wzdłuż Sanu od granicy państwowej po ujście do Jeziora Solińskiego, a dalej na zachód - wzdłuż północnych podnóży pasma Korbani.
Autor: Jerzy Kaleta